ข้อวินิจฉัยและการวางแผนการพยาบาล

การประเมินความต้องการและภาวะของผู้รับบริการ การซักประวัติเพื่อคัดกรองผู้ที่มีข้อห้ามในการใช้วิธีการคุมกำเนิดที่ต้องการ และเพื่อพิจารณาการใช้วิธีการคุมกำเนิดที่เหมาะสม การตรวจร่างการเริ่มตั้งแต่การชั่งน้ำหนัก วัดความดันโลหิต ตรวจผิวหนัง ตรวจเต้านม หัวใจ ปอด ตรวจภายในเพื่อดูความผิดปกติต่าง ๆ ถ้าพบว่ามีความผิดปกติตั้งแต่ 1 อย่างขึ้นไป จะงดการคุมกำเนิดด้วยวิธีที่ใช้ฮอร์โมน การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ไข่ขาว และน้ำตาลในปัสสาวะตั้งแต่ +2 ขึ้นไป ไม่ควรใช้การคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมน ควรส่งพบแพทย์ หรือในระหว่างที่คุมกำเนิดพบว่ามีความผิดปกติของเซลปากมดลูกจะต้องหยุดใช้ทันที และรีบดำเนินการรักษาต่อไป ปัญหาของผู้รับบริการก่อนตัดสินใจเลือกวิธีการคุมกำเนิด มักเกิดจากความเชื่อที่ผิด ๆเช่น ทำหมันแล้วทำให้ความรู้สึกทางเพศเปลี่ยนไป ใส่ห่วงทำให้ฟ้าผ่าได้ สิ่งเหล่านี้ทำให้ผู้รับบริการเกิดความกลัว นอกจากนั้นก็กลัวเจ็บ ดังนั้นหลังคุมกำเนิดไปแล้วปัญหาที่พบได้ในผู้รับบริการคุมกำเนิดแต่ละชนิดอาจกล่าวได้ดังนี้

	ยาเม็ดคุมกำเนิด ปัญหาหรือภาวะแทรกซ้อนที่อาจพบ ได้แก่คลื่นไส้ อาเจียน เลือดออกกระปริดกระปรอย น้ำหนักเพิ่ม ความดันโลหิตสูง เป็นสิว หน้าเป็นฝ้า ปวดศีรษะ ประจำเดือนออกน้อย ขาดประจำเดือน มีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ ซึมเศร้า ช่องคลอดแห้งและความรู้สึกทางเพศลดลง นอกจากนี้ผู้รับบริการอาจลืมกินยา กินยาไม่ถูกวิธี เกิดการตั้งครรภ์ได้
	ยาฉีดคุมกำเนิด ภาวะแทรกซ้อนที่พบ ได้แก่ เลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก ขาดประจำเดือน น้ำหนักเพิ่ม ช่องคลอดแห้งและอาจเจ็บขณะร่วมเพศ ทำให้ความรู้สึกทางเพศลดลง ปวดศีรษะ เหนื่อย อ่อนเพลีย ตกใจง่าย เป็นฝ้า และอาจตั้งครรภ์ได้
	ยาฝังคุมกำเนิด ภาวะแทรกซ้อนที่อาจพบได้ คือเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก ประจำเดือนขาด การอักเสบบริเวณที่ฝังยา หลอดยาฝังหลุด ปวด ความดันโลหิตสูง น้ำหนักเพิ่ม อารมณ์และความรู้สึกทางเพศเปลี่ยนแปลง และอาจตั้งครรภ์ได้
	ห่วงอนามัย ภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ปวดท้องน้อย เลือดออกกระปริดกระปรอย ห่วงหลุด ตั้งครรภ์ อักเสบและติดเชื้อ ตกขาวมากขึ้น ปวดประจำเดือน ประจำเดือนออกมาก และห่วงทะลุ
	การทำหมัน ภาวะแทรกซ้อน ได้แก่อาการปวด เลือดออก รอยช้ำ การอักเสบติดเชื้อ การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์และทางเพศเนื่องจากความเชื่อที่ผิด ๆ อันตรายต่ออวัยวะข้างเคียง เช่นลำไส้ กระเพาะปัสสาวะ
	ถุงยางอนามัย ภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ แพ้ถุงยางอนามัย เจ็บขณะร่วมเพศ ตั้งครรภ์ ถุงยางเสื่อมสภาพ ความรู้สึกทางเพศลดลง

นอกจากปัญหาดังกล่าวแล้ว ความรู้ ความเชื่อ ระดับการศึกษา อายุ อาชีพ ภาวะเศรษฐกิจและสังคม สุขภาพอนามัย จำนวนบุตร สิ่งเหล่านี้ก็ต้องนำมาวินิจ(ฉัยทางด้านการพยาบาลด้วเพราะอาจเป็นส่วนหนึ่งของปัญหาทางการพยาบาลได้